اقتصاد بخش تعاونی (دکترین، اهداف و سیاست‌ها)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استاد دانشکده اقتصاد دانشگاه تهران

2 دانشیار گروه مدیریت، دانشکده مدیریت راهبردی، دانشگاه و پژوهشگاه عالی دفاع ملّی و تحقیقات راهبردی

3 عضو هیات علمی (استادیار) موسسه آموزش عالی مدیریت و برنامه‌ریزی

4 دانش‌آموخته مدیریت راهبردی دانشگاه عالی دفاع ملّی، مشاور معاونت امورتعاون (وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی) و نویسنده مسئول

چکیده

اگرچه تعاون از دیرباز در فرهنگ ایرانی و آموزه­های اسلامی‌ مورد توجه و تاکید بوده است، اما فعالیت­ اقتصادی در قالب تشکل­های تعاونی، قدمتی حدود 80 ساله داشته و در عمر نسبتاً کوتاه خود، شاهد فراز و نشیب­های فراوانی در سه حوزه اصلی شامل قوانین ومقررات، ساختار و اجرا بوده است. این مسیر پر فراز و فرود، حاصل فقدان الگویی منسجم برای ساماندهی، اداره و توسعه بخش تعاونی کشور از ابتدا تاکنون است. به‌طوری‌که مدیریت در این حوزه، بعضاً سلیقه‌ای، اقتضائی و با نگاه ابزاری بوده است. جایگاه رفیع اقتصاد تعاونی در قانون‌اساسی، تاکید امام راحل(ره) بر مشارکت آحاد مردم در اداره امور کشور و توجه ویژه مقام­معظم رهبری (مدظله‌العالی) به پیشرفت اقتصادی توام با عدالت، دغدغه اصلی این تحقیق است که در پی دستیابی به دکترین، اهداف و سیاست‌های مدنظر ولایت‌فقیه می‌باشد. برای تدوین این تحقیق، از روش‌های متنوع تحقیق کیفی، شامل: تحلیل محتوا و تحلیل گفتمان براساس روش نظریه‌مبنایی (داده‌بنیاد) استفاده شده است. براساس نتایج تحقیق، در دکترین امام و رهبری، فقرزدایی، عدالت محوری، استقلال اقتصادی، پیشرفت اقتصادی مبتنی بر عدالت و محور بودن ارزش‌های اسلامی ‌در اداره امور مورد تاکید بوده و در زمینه اهداف، تحقق اقتصاد اسلامی، بسط عدالت اجتماعی، افزایش مشارکت عمومی‌ در اقتصاد، ایجاد اشتغال و افزایش سهم بخش تعاون مورد توجه است. سیاست‌ها نیز شامل: توانمندسازی، فرهنگ­سازی، مبارزه با رانت و فساد، دانش­بنیان کردن اقتصاد ملّی، به‌کارگیری منابع انسانی متعهد و متخصص و مردمی­کردن اقتصاد می‌شود.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Cooperative sector's economy (doctrine, goals and policies)

نویسندگان [English]

  • Hasan Sobhani 1
  • Naser Pour-Sadegh 2
  • Mohammad Abbasi 3
  • Peyman Babakhanlou 4
1 . Professor, Faculty of Economics, University of Tehran
2 Professor in Supreme National Defense University
3 Assistant professor; Institute of Higher Education, Management and Planning
4 Graduated in Strategic Management, Supreme National Defense University, Advisor to the Deputy Minister of Cooperatives (Ministry of Cooperatives, Labor and Social Welfare) and responsible
چکیده [English]

The historical evolution of co-operation, in the late eighteenth century, led the communities to cooperate and cooperate in economic affairs, seeking to reduce their incomes, expand poverty and unemployment, and deepen the class divide caused by the industrial revolution. Although the cooperative has long been considered and emphasized in Iranian culture and Islamic teachings, but economic activity in the form of cooperative organizations is about 80 years old and in its relatively short period of time, witnessed many ups and downs in three areas; the original contains rules and regulations, structure and execution.
This upward and downward path is the result of the lack of a coherent model for organizing, managing and developing the cooperative sector of the country from the beginning. As management in this area is sometimes tangible, relevant and instrumental. The high status of the cooperative economy in the constitution, the emphasis of the late Imam Khomeini on the participation of all people in the administration of the country and the special attention of the leader to economic progress with justice, the main concern of this research is the pursuit of doctrine Goals and policies of the Supreme Leader.
To formulate this research, various methods of qualitative research including content analysis and the analysis of the discourse of the late Imam Khomeini and Supreme Leader have been used based on the fundamental theory method (Grounded theory).
According to the results of the research, emphasis is placed on Imam Khomeini and Leadership doctrine, poverty eradication, pivotal justice, economic independence, economic development based on justice, and the centrality of Islamic values ​​in the administration of affairs. In terms of goals, the realization of Islamic economics, the development of social justice, increasing public participation in the economy, creating employment and increasing the share of the cooperative sector. Policies include empowerment, culture making, anti-renegade and corruption, knowledge-based economy, the use of committed and expert human resources and the popularization of economics.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Cooperative
  • Discourse of Velayat-e-Faqih
  • Doctrine
  • Goals
  • Policies
  • الف. منابع فارسی

    • قرآن کریم
    • امام خمینی(ره) (1368)، کتاب البیع (چاپ چهارم)، تهران، مؤسسه اسماعیلیان.
    • امام خمینی(ره) (1382)، صحیفه نور، دوره 22 جلدی، تهران، دفتر حفظ و نشر آثار امام خمینی(ره)، چاپ سوم.
    • آرشیو بیانات و سخنرانی‌های حضرت آیت­الله خامنه‌ای(مدظله‌العالی)، پایگاه اطلاع­رسانی دفتر مقام­ معظم ­رهبری به نشانی: www.khamenei.ir
    • حدیث ولایت (نرم­افزار)، متن کامل بیانات، سخنرانی‌ها، خطبه‌ها، مصاحبه‌ها، دیدارها، مکتوبات، پیام‌ها، نامه‌ها، پاسخ‌ها، تقدیرها، دستخط‌ها و یادداشت‌ها، ابلاغ‌ها، انتصاب­ها، موافقتنامه­ها و احکام‌ مقام‎معظم‌رهبری از آبان 1357 تا پایان آذر 1394، دفتر حفظ و نشر آثار حضرت آیت­الله خامنه­ای، موسسه پژوهشی فرهنگی انقلاب‎اسلامی.
    • طباطبایی، محمّدحسین (1374)، تفسیر المیزان، ترجمه سیّدمحمّدباقر موسوی­همدانی، قم، دفتر انتشارات اسلامی‌جامعه مدرسین حوزه علمیه قم. جلد اوّل، چاپ پنجم.
    • آقابخشی، علی­اکبر و مینو افشاری­راد (1389)، فرهنگ علوم سیاسی، تهران، نشر چاپار.
    • احمدی میانجی، علی ( 1382)، مالکیت خصوصی در اسلام، تهران، نشر دادگستر.
    • اشتریان، کیومرث (1386)، سیاست‌گذاری عمومی‌ایران، تهران، نشر میزان.
    • اقتداری، علی­محمّد (1375)،‌سازمان و مدیریت، تهران، انتشارات مولوی.
    • الوانی، سیّدمهدی (1376)، تصمیم­گیری و خطمشی دولتی، تهران، انتشارات سمت.
    • الوانی، سیّدمهدی، نصرالله میرشفیعی (1372)، مدیریت تولید، آستان قدس رضوی، موسسه چاپ و انتشارات.
    • اندرسون، جیمز، ای. و رنزونگ‌هانگ (1393)، سیاست‌گذاری عمومی؛ ماهیت سیاست عمومی، مترجم: مهران اصلانیان و محمد فلسفی نژاد، تهران، نشر خردمندان.
    • انصاری، حمید (1385)، تعاونیها در هزاره سوم، تهران، انتشارات پایگان.
    • پورصادق، ناصر (1393)، جزوه مقدمه‏ای بر روش‌های تحقیق نظام‏حکومتی‏الگو، تحلیل‏محتوا و نظریه زمینه‏ای.
    • ترنر، مارک مک دونالد و دیوید هیوم (1384)، حکومت­داری، مدیریت و توسعه، مترجم: عباس منوریان، تهران موسسه عالی آموزش‌وپژوهش مدیریت و برنامه­ریزی.
    • حسن بیگی، ابراهیم (1390)، مدیریت راهبردی، تهران، انتشارات سمت و دانشگاه عالی دفاع ملی.
    • خنیفر، حسین و حسینی‏فرد، سیدمجتبی (1392)، مدیریت تعاونی­ها، تهران، انتشارات توسعه سبز.
    • دانایی‏فرد، حسن و امامی، سید مجتبی (1386)، راهبرد­های پژوهش کیفی: تأملی بر نظریه داده‌بنیاد، ماهنامه‌اندیشه مدیریت، پاییز و زمستان  1386، صص97-69.
    • دلاوری، رضا (1378)، فرهنگ لغات و در اصطلاحت علوم سیاسی و روابط بین­الملل، تهران، انتشارات دلاوری.
    • دورانت، ویلیام جیمز (1390)، تاریخ تمدن، چاپ چهاردهم، مترجم: گروه مترجمان، تهران، انتشارات علمی‌فرهنگی.
    • صدر، سیّدمحمّدباقر (1350)، اقتصاد ما، جلد اوّل، چاپ اوّل، ترجمه کتاب «اقتصادنا»، مترجم: محمّدکاظم بجنوردی، تهران انتشارات اسلامی.
    • صدر، موسی (1386)، رهیافت‌های اقتصادی اسلام، چاپ اوّل، مترجم: مهدی فرخیان، تهران، موسسه فرهنگی تحقیقاتی امام موسی صدر.
    • صدرالاشرافی، سیّدمهریار (1365)، اقتصاد کشاورزی و تعاون، چاپ اوّل، تهران، انتشارات دانشگاه تهران.
    • صلیبا، جمیل(1366)، فرهنگ فلسفی، جلد اوّل، چاپ اوّل، مترجم: منوچهر صانعی­دره­بیدی، تهران، انتشارات حکمت.
    • قانون بخش تعاونی اقتصاد جمهوری‌اسلامی‌ایران (1388)، تهران، انتشارات وزارت تعاون.
    • مقدمه‏ای بر طرح تحقیق نظام ‏حکومتی ‏الگو (1390)، تهران، دانشگاه ‏عالی ‏دفاع ‏ملی (معاونت پژوهش ‏و تولید علم).
    • کریم­زاده، مجید(1382)، هدفگذاری، تهران، ماهنامه تدبیر، شماره 132، اردیبهشت1382.
    • ملکی، عبّاس (1390)، سیاست‌گذاری انرژی، تهران، انتشارات دانشگاه صنعتی شریف.
    • منصورنژاد، محمدرضا (1384)، مهندسی گذار از نظر به عمل، ماهنامه توسعه مدیریت، شماره 70.
    • منصوریان، یزدان (1386)، گراندد تئوری چیست و چه کاربردی دارد؟، اصفهان، دانشگاه اصفهان.

     ب. منابع لاتین

    • Selden, L. (2005). On grounded theory-with some malice. Journal of Documentation, Vol. 61 No.1, pp. 114-129