ترور سپهبد سلیمانی: مصادیق نقض فاحش اصول و موازین حقوق بین‌ الملل

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دانشیار دانشگاه عالی دفاع ملی، رایانامه: rezahsn88@gmail.com

چکیده

نیروهای نظامی آمریکا مستقر در عراق روز جمعه سوم ژانویه2020 با چند فروند پهپاد، فرمانده سپاه قدس و تیم همراه وی را در نزدیکی فرودگاه بغداد به شهادت رساندند. ترورِ سپهبد سلیمانی در قلمرو سرزمینی عراق توسط نیروهای دولت ثالث، پرسش‌های متعددی را از منظر حقوقی‌ مطرح کرده است. مهم‌ترین سوالات قابل طرح این است که این اقدام جنایتکارانه در پرتو اصول و قواعد حقوق بین­الملل عام، حقوق بشردوستانه بین­المللی، حقوق بشر و همچنین اسناد بین­المللی ازجمله منشور ملل متحد، موافقتنامه امنیتی سوفا 2008، کنوانسیون نیویورک 1973و کنوانسیون شیکاگو 1944 از چه وضعیتی برخوردار است؟ محقق در این مقاله با استفاده‌ از روش‌ تحلیلی‌- توصیفی‌ و مطالعات کتابخانه‌ای و با ابزار فیش‌برداری، مطالب‌ مورد نیاز از منابع‌ مربوط‌ را گردآوری و‌ سپس با روش تحلیل مضمون تلاش کرده تا به‌ سؤالات‌ مطرح شده در مورد ابعاد حقوقی این حادثه پاسخ گوید. یافته­های پژوهش نشان می­دهد اقدام آمریکایی­ها در ترور سپهبد سلیمانی و تیم همراهش، نقض آشکار اصول منشور ملل متحد و ناقض بدیهی­ترین اصول و قواعد حقوق بین‌الملل ازجمله اصل عدم مداخله، اصل احترام به حاکمیت و تمامیت ارضی دولت‌ها، اصل منع توسل به زور، اصل مصونیت دولت‌ها و ارکان آنها، اصل ممنوعیت پرواز پهپاد بر فراز قلمرو هوایی سایر دولت‌ها، و مفاد توافقنامه امنیتی سوفا است. علاوه بر این آمران و عاملان این جنایت نمی­توانند به استناد توسل به مفاهیم «قتل هدفمند» و یا دفاع مشروع پیش­دستانه از زیربار مسئولیت بین­المللی خود شانه خالی کنند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Assassination of General Soleimani: Examples of Flagrant Violation of Principles and Standards of International Law

نویسنده [English]

  • Mohammad Reza Hosseini
. Associate Professor of Supreme National Defense University , Email: rezahsn88@gmail.com
چکیده [English]

On Friday, January 3rd, 2020, the American military forces stationed in Iraq killed the commander of the Quds Force and his accompanying team near the Baghdad airport with several drones. The assassination of Lieutenant General Soleimani in the territorial territory of Iraq by the forces of the third government has raised many questions from a legal perspective. The most important questions that can be asked is that this criminal act is in light of the principles and rules of general international law, international humanitarian law, human rights, as well as international documents such as the United Nations Charter, the 2008 SOFA Security Agreement, the 1973 New York Convention, and the Chicago Convention. What is the status of 1944? In this article, the researcher collects the required materials from the relevant sources by using analytical-descriptive method and library studies and with the tool of sampling, and then tries to answer the questions raised about the legal aspects of this incident with thematic analysis method. The findings of the research show that the actions of the Americans in the assassination of Lieutenant General Soleimani and his accompanying team are a clear violation of the principles of the United Nations Charter and violate the most obvious principles and rules of international law, including the principle of non-interference, the principle of respect for the sovereignty and territorial integrity of the state. It is the principle of the prohibition of resorting to force, the principle of the immunity of states and their organs, the principle of the prohibition of flying drones over the airspace of other states, and the provisions of the SOFA Security Agreement. In addition, the commanders and perpetrators of this crime cannot avoid the burden of their international responsibility by resorting to the concepts of "targeted killing" or preemptive legitimate defense.
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • International Humanitarian Law
  • Targeted Killing
  • 1944 Chicago Convention
  • 1973 New York Convention
  • 2008 SOFA Agreement
  • الف. منابع فارسی

    • آهنی‌ امینه‌، محمـد و ظریـف‌، محمـدجواد (١٣٩١)، قتـل‌ هدفمنـد، مبـانی‌ متعـارض‌ در حقـوق‌ بین‌الملل‌، با تأکید بر عملیات‌ قتل‌ هدفمند ایالات‌متحده‌ آمریکا، پژوهش‌هـای حقـوق‌ تطبیقـی‌، دوره‌ ١٦، ش‌ ٤، صص 1-29.
    • بذار، وحید و امینی، اعظم (1399)، امکان‎سنجی پیگیری قضایی ترور سردار سلیمانی در دیوان کیفری بین‌المللی و دیوان بین‌المللی دادگستری، پژوهش تطبیقی حقوق اسلام و غرب، دوره 7، شماره 2، صص 1-24 .
    • حاتمی، مهدی (1397)، نقدی بر نظریه قتل­های هدفمند دولت آمریکا در پرتو رویه و اصول بنیادین حقوق بشردوستانه بین‌المللی، پژوهشنامه انتقادی متون و برنامه های علوم انسانی، سال هجدهم، ش 5، صص 131-154.
    • خالقی، ابوالفتح (1399)، امکان سنجی تعقیب کیفری آمران ترور سردار سلیمانی، ویژه نامه شهادت سردار سلیمانی -دوره 7، شماره 2  شماره پیاپی 24 تیر 1399، صص 25-62.
    • دلخوش‌، علیرضا و رستمی‌نژاد، امیـد (١٣٩٣)، تحـول‌ در اصـل‌ منـع‌ توسـل‌ بـه‌ زور در حقـوق‌ بین‌الملل»، انتشارات‌ مجد.
    • رشیدی، مهناز و علی مشهدی (1399)، مهم‌ترین راهکارهای حقوقی ج.ا.ایران در واکنش به ترور سردار قاسم سلیمانی، فصلنامه‌ پژوهش‌ تطبیقی‌ حقوق‌ اسلام‌ و غرب‌، دوره‌ هفتم‌، ش‌ ٢، صص 65- 89.
    • رضایی، صالح (1387)، رابطه ضرورت‌های نظامی و اصول بشردوستانه در حقوق مخاصمات مسلحانه؛ توازن یا تحدید، نگین ایران، تابستان 1387 - شماره 25 ، ‎صص 9 تا 14.
    • رمضانی قوام آبادی، محمد حسین و پیری، حیدر (1397)، مشروعیت مداخله نیروهای ائتلاف علیه داعش در عراق و سوریه در چاچوب حقوق بین‌الملل، مجله حقوقی بین‌المللی، ش 58، صص 215-238.
    • شیرزاد، علی (1400)، ترور شهید سردار سلیمانی‌ از منظر حقوق بین‌الملل»، مجموعه مقالات بزگداشت دومین سالگرد شهادت حاج قاسم سلیمانی، صص ۱۱ - ۳۷.
    • صادقی حقیقی، دیدخت (1390)، تحول در مفهوم اصل عدم مداخله در حقوق بین‌الملل، فصلنامه مطالعات روابط بین‌الملل، دوره 4، شماره 16 - شماره پیاپی 16، صص 93-128.
    • طباطبایی‌ لطفی‌، سید احمـد و شـارق‌، زهراسـادات‌ (١٣٩٥)، بررسـی‌ مشـروعیت‌ عملکـرد ائتلاف‌ ضد داعش‌ از منظر حقوق‌ بین‌الملل‌ در سوریه‌، فصلنامه‌ مطالعـات‌ حقـوق‌ عمـومی‌، دوره‌ ٤٦، ش‌ ١، صص ۱۷۹-۲۰۱.
    • عزیزی، ستار (1399)، قتل هدفمند از نگاه حقوق بین‌الملل و حقوق داخلی ایالات‌متحده آمریکا: مطالعه موردی ترور فرمانده نیروی قدس سپاه، فصلنامه پژوهش تطبیقی حقوق اسلام و غرب، سال 6، شماره دوم، صص 125 تا 150.
    • عوض‌پور، صمصام‌ (١٣٩٥)، مفهوم‌ و ابعاد ضرورت‌ نظامی‌ در حقوق‌ بین‌الملل‌ بشردوستانه‌، کارشناسی‌ ارشد، دانشگاه‌ تربیت‌ مدرس‌.
    • فضایلی‌، مصطفی‌ (١٣٩٩)، ترور شهید سـلیمانی‌ از منظـر حقـوق‌ بـین‌الملـل‌ و توسـل‌ بـه‌ زور، فصلنامه‌ پژوهش‌ تطبیقی‌ حقوق‌ اسلام‌ و غرب‌، دوره‌ هفتم‌، ش‌ ٢، صص 151-188.
    • قاسمی، غلامعلی و محمد ستایش پور (1399)، مسئولیت بین‌المللی آمریکا درشهادت سردار سلیمانی، فصلنامه‌ پژوهش‌ تطبیقی‌ حقوق‌ اسلام‌ و غرب‌، دوره‌ هفتم‌، ش‌ ٢، صص 191- 215.
    • قربان نیا، ناصر (1387)، حقوق بشر و حقوق بشردوستانه، تهران، سازمان انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
    • مجد، نبی اله و سواری، حسن (1400)، قواعد حقوقی حاکم بر پرواز هواپیماهای بدون سرنشین در نبردهای هوایی از منظر حقوق بین‌الملل، فصلنامه مطالعات حقوق عمومی، دوره 51، شماره 3، صص. 1203-1221
    • نواده توپچی، حسین (1390)، مقدمه‌ای بر حقوق بین‌الملل هوایی بررسی کنوانسیون شیکاگو، تهران‌: نشر خرسندی.

     

    ب. منابع انگلیسی

    • Alston, Philip, (2011). The CIA and Targeted Killings Beyond Borders, 2 Nat’l Sec. J. 283. Pp 2- 117.
    • Barker, J. Craig. (2011). The Protection of Diplomatic Personnel, Ashgate Publishing.
    • Callamard, Agnes, (2020), Twitter, Available at: https://twitter.com/agnescallamard/status/1212918159096864768?lang=en, (2020).
    • Den Hole, Leo Van, (2003). Anticipatory Self-defense under International Law, American University International Law Review, Volume 19, Issue 1. Pp.69-106.
    • Gill, (2006). The Temporal Dimension of Self Defense: Anticipation, Pre-emption, Prevention and Immediacy, Journal of Conflict and Security Law, vol:11, Issue:3. Pp.361-369.
    • Guiora, Amos (2004), “Targeted Killing as Active Self-defense,” Case Western University, Journal of International Law, Vol: 36., pp. 319 -335.
    • Mettraux, Guénaël; Dugard, John & du Plessis, Max, (2018). Heads of State Immunities, International Crimes and President Bashir’s Visit to South Africa, International Criminal Law Review, Vol. 18, Issue.
    • O'Connell, Mary Ellen. (2020). The Killing of Soleimani and International Law, https:// www.ejiltalk.org.
    • Ronzitti, Natalino (2006). The Expanding Law of Self-Defense, Journal of Conflict and Security Law, vol:11, Issue: 3. Pp.343-359
    • Ruys, tom (2010). Armed attack and Article 51 of the UN Charter: Evolution in Customary Law and Practice, U.K. Cambridge University
    • Shaw, Malcolm N., (2008). International Law, Cambridge University Press, sixth edition.
    • Stein, Yael (2003). By Any Name Illegal and Immoral, Ethics and International Affairs, Vol: 17, Issue.1. 111–126;
    • Swart, Mia, (2020). To Stop a War: Did Soleimani Killing Violate International Law? Experts Agree use of Self-defense as Justification for Killing Soleimani. https://www.aljazeera.com/news/2020/1/5/to-stop-a-war-did-soleimani-killing-violate-international-law

     

    ج. اسناد بین­المللی

    • Convention on the Prevention and Punishment of Crimes against Internationally Protected Persons, Including Diplomatic Agents, Annexed to General Assembly resolution3166(XVIII0,14 December 1973).
    • Convention on Special Missions, Adopted by General Assembly og the United Nations, 8 December 1969.
    • ICJ, Military and Paramilitary Activities in and against Nicaragua (Nicaragua v. United States of America),27 Jun 1986.
    • ICJ, “Legality of the Threat or Use of Nuclear Weapons”, (Advisory Opinion ofJuly 8, 1996), 35 ILM 809 & 1343.
    • ICJ, "Legal Consequences of the Construction of a Wall in the Occupied Palestinian Territory, Advisory Opinion, ICJ GL No 131, [2004] ICJ Rep 136, (2004).
    • Convention on Special Missions,1969