مدل تاثیرگذاری معنویت و عدالت سازمانی بر عملکرد سازمانی (مطالعه موردی: یکی از سازمان‌های تولیدی نیروهای مسلح)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار دانشگاه و پژوهشگاه عالی دفاع ملی و تحقیقات راهبردی

2 دانشجوی دکتری رشته مدیریت صنعتی دانشکده مدیریت دانشگاه آزاد اسلامی عضو باشگاه پژوهشگران جوان و نخبگان و نویسنده مسئول

چکیده

از آنجائیکه یکی از دغدغه‌های مهم صاحب‌نظران مدیریت و سازمان در چند دهۀ اخیر، شناسایی عوامل تاثیرگذار بر عملکرد سازمان‌ها بوده است و معنویت در محیط کار و عدالت سازمانی از جنبه‌های مهم و تاثیرگذار محسوب می‌شوند، مقاله حاضر با هدف ارائه مدل تاثیرگذاری معنویت و عدالت سازمانی بر عملکرد سازمانی با روش توصیفی – پیمایشی و از نوع همبستگی به رشته تحریر درآمده است و سعی در بررسی تاثیر 4 بُعد کار با معنا، احساس تعلق و همبستگی در سازمان، هم‌سویی با ارزش‌های سازمانی و دینداری و 4 بعد عدالت توزیعی، عدالت رویه‌ای، عدالت تعاملی و عدالت اطلاعاتی بر عملکرد سازمانی دارد. برای آزمون یاد شده از یک پرسشنامۀ محقق‌ساخته متشکل از 52 سوال استفاده شد که ضریب آلفای کرونباخ آن با استفاده از نرم‌افزار SPSS، 967/0 محاسبه شد. نمونه آماری تحقیق با استفاده از جدول مورگان تعداد 130 نفر برآورد شد. با توجه به نتایج حاصل از آزمون کولموگروف- اسمیرنوف و نرمال بودن داده‌های تحقیق و کفایت نظری نمونه تحقیق حاصل از آزمون KMO و بارتلت از تحلیل عاملی تائیدی با استفاده از نرم‌افزار LISREL بهره جویی شد که نتایج تحقیق بدین قرار می‌باشد. معنویت در محیط کار 7/55% بر عملکرد سازمانی تاثیرگذار و عدالت سازمانی 3/35% بر عملکرد سازمانی تاثیرگذار است. این اعداد نشان‌دهندۀ این‌است که در سازمان‌های تولیدی نیروهای مسلح که یکی از آن‌ها مورد بررسی قرار گرفت، معنویت در کار نقش مهمی بر عملکرد سازمانی دارد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Effect Model of Spirituality and Organizational Justice on Organizational Performance (Case Study: An Armed Forces Production Organization)

نویسندگان [English]

  • Mehdi Kamkar 1
  • Amin Pashaie Halasou 2
1 Assistant Professor, National Defense Research Institute and Strategic Research
2 Correspondent author, Ph.D. Candidate for Industrial Management- Islamic Azad University
چکیده [English]

Since one of the important concerns of management and organization experts in recent decades is the identification of factors affecting the performance of organizations, and spirituality in the workplace and organizational justice are considered as important and influential aspects, The purpose of this paper is to present the model of spirituality and organizational justice influence on organizational performance by descriptive-survey method and correlation to the field of writing. The aim of this paper is to examine the effect of four dimensions of work with meaning, sense of belonging and correlation in organization, alignment with organizational values And religiosity and 4 dimensions of distributive justice, procedural justice, interactive justice and information justice on organizational performance. . For this test, a researcher-made questionnaire consisting of 52 questions was used which Cronbach's alpha coefficient was calculated using SPSS software (967/0). The statistical sample was 130 people using Morgan table. According to the results of the Kolmogorov-Smirnov test and the normalization of the research data and the theoretical adequacy, a sample of the research from the KMO and Bartlett test was used for confirmatory factor analysis using the LISREL software, which is the result of this study. Spirituality in the work environment is 55.7% on effective organizational performance and organizational justice 35.3% affects organizational performance. These numbers indicate that spirituality in the work of the armed forces, one of which has been studied, plays an important role in organizational performance.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Spirituality in the workplace
  • organizational justice
  • organizational performance
  • manufacturing organizations
  • confirmatory factor analysis
  • الف) منابع فارسی

    • قرآن کریم، ترجمه حضرت آیت‌الله مکارم شیرازی.
    • مقام معظم رهبری حضرت آیت‌الله العظمی امام خامنه‌ای (مدظله‌العالی)، بیانات در دیدار با بسیجیان استان همدان،16/04/1383، قابل دسترسی در:  WWW.Khamenei.ir
    • آذر، عادل؛ عندلیب‌اردکانی، داود؛ ابراهیمی‌نیا، مریم (1395). «بررسی تاثیر توسعه محصول سبز بر عملکرد سازمانی»، فصلنامه پژوهش‌های مدیریت منابع سازمانی، دوره ششم، شماره 1، صص 21-01.
    • آذری، همایون؛ لسانی، مهدی؛ علاج، سحر (1393). «بررسی رابطه بین معنویت در محیط کار و تعهد سازمانی کارکنان دانشگاه سیستان و بلوچستان در سال تحصیلی 93-92»، پایان‌نامه کارشناسی‌ارشد، دانشگاه شهید باهنر.
    • اخوان‌کاظمی، بهرام (1381). عدالت در نظام سیاسی اسلام، تهران: موسسه فرهنگی دانش و اندیشه معاصر.
    • افجه، سیدعلی‌اکبر؛ تقی‌پورفر، ولی‌الله؛ آذر، عادل؛ جعفرپور، محمود (1393). «مدل جامع عدالت سازمانی با رویکرد اسلامی»، فصلنامه مطالعات مدیریت (بهبود و تحول)، سال بیست‌و‌سوم، شماره 74، صص 47-21.
    • اشرفی، بزرگ‌مهر؛ حسین‌پور، ناصر (1394). «بررسی رابۀ معنویت در محیط کار و تعهد سازمانی کارکنان اداره کل راه و ترابری استان سمنان»، پایان‌نامه کارشناسی‌ارشد، شاهرود: دانشگاه آزاد اسلامی.
    • اکبری، محسن؛ نیکوکار، هانی؛ اسماعیل‌زاده، محمد (1395). «بررسی نقش رهبری متعالی بر عملکرد سازمانی با میانجی‌گری مزیت رقابتی»، فصلنامه پژوهش‌های مدیریت منابع سازمانی، دوره ششم، شماره 3، صص 17-01.
    • بیک‌زاده، جعفر؛ حمدالهی، مریم؛ حمدالهی، کبری (1390). «بررسی تاثیر معنویت محیط کاری بر رفتار شهروندی سازمانی کارکنان آموزش و پرورش»، فصلنامه رهبری و مدیریت آموزشی، سال پنجم، شماره 4.
    • جالینوسی، احمد؛ نجف‌پور، سارا (1386). «مفهوم عدالت در اسلام و غرب»، دوفصلنامه دانش سیاسی، شماره 5، صص 127-99.
    • حسنی، محمد؛ حیدری‌زاده، زهرا؛ قاسم‌زاده، علی؛ شاهی، ابوالفضل (1391). «بررسی نقش و تاثیر اخلاق اسلامی کار و فرهنگ سازمانی بر رضایت شغلی و تعهد سازمانی کارکنان دانشگاه شهید چمران اهواز»، فصلنامه مدیریت اسلامی، شماره 4، صص 32-09.
    • حسینی، سیدعلی؛ خادمی زارع، حسن؛ صادقیه، احمد؛ فخرزاده، محمدباقر (1396). «رتبه‌بندی ابعاد عدالت سازمانی با به‌کارگیری تکنیک تاپسیس (مورد مطالعه: کمیتۀ امداد امام خمینی (ره) کل استان خراسان رضوی)»، فصلنامه مدیریت فرهنگ سازمانی، دورۀ 15، شمارۀ 2، صص 417-393.
    • رضایی، لیلا؛ محمودی، میترا (1396). «ارائه مدلی برای تبیین رفتار شهروندی سازمانی بر اساس رضایت شغلی و عدالت سازمانی در دانشگاه آزاد اسلامی واحد ارسنجان»، فصلنامه رهیافتی نو در مدیریت آموزشی، سال هشتم، شماره 2، صص 282-263.
    • رودساز، حبیب؛ بیشه، مجید (1393). «نقش معنویت اسلامی در بروز رفتار شهروندی سازمانی»، فصلنامه مدیریت منابع در نیروی انتظامی، سال اول، شماره 4، صص 104-81.
    • صانعی، مهدی؛ بوجار، محسن؛ آذرمهر، محمدعلی (1392). «بررسی رابطۀ بین معنویت و رضایت شغلی کارکنان شهرداری شاهرود»، پایان‌نامه کارشناسی‌ارشد، دانشکده علوم انسانی دانشگاه آزاد اسلامی.
    • صداقتی‌فرد، محسن؛ خلج‌اسدی، شاهین (1390). «ارتباط شاخص‌های رضایت شغلی با تعهد سازمانی اساتید دانشگاه آزاد اسلامی»، فصلنامه تازه‌های روان‌شناسی صنعتی / سازمانی، شماره 6، دوره 2، صص 51-39.
    • صنوبر، ناصر؛ رحیمی‌اقدام، صمد (1393). «رابطه معنویت محیط کار با رضایت مشتریان و نقش تعدیل‌گری رفتار شهروندی سازمانی»، فصلنامه راهبرد فرهنگ، شماره بیست‌و‌ششم، صص 207-179.
    • عترت‌دوست، محمد (1389). «درآمدی بر معنویت‌شناسی سازمانی و کارکردهای آن در نیروی انتظامی»، دوماهنامه توسعۀ انسانی پلیس، سال هفتم، شماره 32، صص 130-105.
    • عطافر، علی؛ امیری، زینب؛ کاظمی، علی؛ امیری، یدالله (1393). «تاثیر رهبری معنوی اسلامی بر عملکرد سازمانی»، دوفصلنامه مدیریت اسلامی، سال بیست‌و‌یکم، شماره 1، صص 239-219.
    • علیرضایی، ابوتراب؛ پاشایی‌هولاسو، امین (1395). «بررسی تاثیر فرهنگ سازمانی بر قابلیت‌های چابکی سازمانی»، فصلنامه پژوهش‌های مدیریت در ایران، دوره بیستم، شماره 2، صص 176-149.
    • فانی، علی‌اصغر (1392). «بررسی تاثیر عدالت سازمانی بر رفتار شهروندی سازمانی و عدالت سازمانی: تبیین نقش شخصیت سازمانی»، فصلنامه پژوهش‌های مدیریت در ایران، شماره هفدهم، صص 167-151.
    • فرهنگی، علی‌اکبر؛ فتاحی، مهدی؛ واثق، بهاره (1385). «معنویت در محیط کار و نقش آن در بهبود رفتارهای شهروندی سازمانی»، فصلنامه فرهنگ مدیریت، شماره 13.
    • فریدونی، مسعود؛ علیدوست قهفرخی، ابراهیم (1394). «ارتباط بین معنویت سازمانی با رفتار شهروندی سازمانی»، فصلنامه مدیریت ورزشی، دورۀ هفتم، شماره 6، صص 933-921.
    • قربانی، محبوبه؛ حقیقی، مهدی؛ محمدعلی‌تجریشی، ایمان؛ رسته‌مقدم، آرش (1394). «بررسی رابطه هوش معنوی و تعهد سازمانی در یک سازمان دولتی»، فصلنامه فرآیند مدیریت توسعه، دورۀ بیست‌و‌پنجم، شماره 3، صص 92-67.
    • قلاوندی، حسن؛ اشرفی، فرشید؛ علی‌زاده، معصومه (1396). «پیش‌بینی اخلاق کاری بر اساس مولفه‌های عدالت سازمانی ادراک شده»، فصلنامه اخلاق در علوم و فناوری، سال دوازدهم، شماره 1، صص 12-1.
    • قمری، محمد (1390). «مقایسه رضایت شغلی و تعهد سازمانی در بین اعضای هیات‌علمی و کارکنان دانشگاه آزاد اسلامی»، فصلنامه رهبری و مدیریت آموزشی، شماره 17، صص 120-101.
    • قنبری، سیروس؛ محمدی، محمدفائق (1396). «ارزیابی نقش اخلاق حرفه‌ای و امنیت روانی بر ارتباط بین عدالت و آوای سازمانی»، فصلنامه اخلاق در علوم و فناوری، سال دوازدهم، شماره 2، صص 57-47.
    • محمود روشن‌ضمیر، سمیرا؛ ایرانی، حمیدرضا؛ یزدانی، حمیدرضا (1396). «شناسایی عوامل موثر بر بروز رفتار انحرافی کارکنان»، فصلنامه فرهنگ در دانشگاه اسلامی، سال هفتم، شماره 2، صص 204-183.
    • معصومی، هادی (1395). «تبیین مفهوم معنویت در رهبری سازمان‌ها از منظر رویکرد غربی و اسلامی»، ماهنامه پژوهش ملل، دوره اول، شماره 9، صص 108-99.
    • میرمعینی، سیدیحیی؛ جلالی فراهانی، مجید؛ علیدوست قهفرخی، ابراهیم (1396). «طراحی مدل پیش‌بینی‌کننده رفتار شهروندی سازمانی دبیران تربیت‌بدنی شهر تهران بر اساس رضایت شغلی، تعهد و عدالت سازمانی»، فصلنامه مطالعات مدیریت رفتار سازمانی در ورزش، دوره سوم، شماره 12، صص 123-111.
    • میرزایی‌توکلی، سیدمنصور؛ شریعتمداری، مهدی (1394). «بررسی تاثیر معنویت در محیط‌کار و تعهد سازمانی بر رضایت شغلی پرسنل ستاد نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه‌ها»، فصلنامه مدیریت در دانشگاه اسلامی، سال چهارم، شماره 1، صص 76-59.
    • نیازی، محسن؛ بهروزیان، بهروز؛ سخایی، ایوب؛ حسینی‌زاده آرانی، سیدسعید (1396). «فراتحلیل مطالعات رابطه بین ادراک عدالت سازمانی و فرهنگ کار»، فصلنامه مدیریت سازمان‌های دولتی، دوره پنجم، شماره 2، صص 60-43.
    • نیکنام‌جو، منصور؛ اردکانی، محمدشاکر؛ غفوری چرخابی، حسین (1396). «تحلیل تاثیر اخلاق کار اسلامی و ادراک از عدالت سازمانی بر رفتار شهروندی»، فصلنامه مدیریت اسلامی، سال بیست‌و‌پنجم، شماره 3، صص 163-139.
    • نیکوکار، غلامحسین؛ سلطانی، محمدرضا؛ پاشایی‌هولاسو، امین (1393). «بررسی زیرساخت‌های مدیریت دانش در یکی از دانشگاه‌های نیروهای مسلح»، فصلنامه مدیریت فناوری اطلاعات، دورۀ ششم، شماره 3، صص 528-505.
    • یزدانی، حمیدرضا؛ کاظمی نجف‌آبادی، محمدرضا؛ سلیمی؛ غلام‌رضا (1389). «بررسی نقش میانجی معنویت در رابطه بین ابعاد عدالت سازمانی و پیامدهای معنویت»، فصلنامه چشم‌انداز مدیریت بازرگانی، شماره 3.

    ب) منابع انگلیسی

    • Altaf, A. & M. Atif Awan. (2011). Moderating Affect of Workplace Spirituality on the Relationship of Job Overload and Job Satisfaction. Springer Science+Business. Media B. V.
    • Arechaederra PD, Briones E, Lind A, Garcia-Ortiz L.(2014) Perceived organizational justice in care services: creation and multi-sample validation of a measure. Social Science & Medicine; 102: 26-32.
    • Ashmos, D.P. and D. Duchon.(2000). Sprirituality at Work: Aconceptualization and Measure. Journal of Management Inquiry,9(2). pp: 134-146.
    • Belavich, K.M. Hipp, A.B., Scott. & Jill, L. K. (1997). Religion & Spirituality: Unfuzzying the Fuzzy. Journal for the Scientific Study of Religion. Vol.36(4). Pp: 549-564.
    • Bolino MC, Turnley WH, Bloodgood JM. (2009). Citizenship behavior and thecreation of social capital in organizations. Academy of Management Review; 41(4): 501-522.
    • Cavanagh, Gerald. F. (1999). Spirtuality for Managers: Context and Critique. Journal of Organizational Change Management. 12 (3). 186-199.
    • Chenhall R. H., Langfield-Smith K. (2007) "Multiple perspectives of performance measures". European Management Journal, 25(4): 266−282.
    • Claude, J. & G. Zamor. (2003). Workplace Spirituality and Organizational Performance. Public Administration Review. 63 (3). 355-364.
    • Erhill, Evelyn (1993). The Spiritual Life. Australian Journal of Psychology, P23.
    • Fabricatore, A. (2000). “Personal Spirituality as a Moderator between Stressors and Subjective well-being”. J. Psycho. Theol., 28 (3): 221-28.
    • Folger R, Konovsky MA. (1989). Effects of procedural and distributive justice on reactions to pay raise decisions. The Academy of Management Journal; 32: 115-130.
    • Freshman, B. (1999). An Exploratory Analysis of Definitions and Applications of Spirituality in the Workplace. Journal of Organizational Change Management. Vol 12. No 4. Pp 318-327.
    • Greenberg J., Colquitt J. A. (2005) Handbook of organizational justice, Mahwah, N. J: Lawrence Erlbaum.
    • Kinjerski, Val. & Berna J. Skrypnek. (2006). Creating Organizational Conditions that Foster Employee Spirit at Work. Leadership & Organization Development Journal. 27. 280- 295.
    • Krishnakumar, S. & C. P. Neck. (2002). The "What", "Why" and "how" of Spirituality in the Workplace. Journal of Managerial Psychology. Vol 17. No 3. pp 153-164.
    • Lambert, E. (2003). The impact of organizational justice on correctional stalf. Journal of Criminal Justice, 31(2), 155-168.
    • Mar alack, John (2008). Awareness of Spiritual Intelligence by Leadership within the NGO Sector. Partial Fulfillment of the Requirement for Degree of Master of Business Administration at the University Of Stellenbosch, PP. 303-311.
    • Milliman, John F., & rew J. Czaplewski & Jeffery Ferguson (2003), Workplace spirituality & employee work attiuds: An exploratory empirical assessment. Journal of Organizational Change Management, Vol.16,(4). Pp: 426-447.
    • Moorman RH. (1991). Relationship between organizational Justice and organizational citizenship behaviors: Do fairness perceptions influence employee citizenship?. Journal of Applied psychology; 76(6): 845-855.
    • Myers, J.E. (1990). “Wellness throughout the Lifespan”. Guide Post, May.
    • Tangen S. (2004) "Professional practice performance measurement: From philosophy to practice", International Journal of Productivity and Performance Management, Vol.53, No.8, pp. 726-737.
    • Van den Bos, K. (2001). “Fundamental Research by Means of Laboratory Experiments is Essential for a better Understanding of Organizational Justice”. Journal of Vocational Behavior, 58 (2): 254-259.
    • Walumbwa FO, Cropanzano R, Hartnell CA. (2009). Organizational justice, voluntary learningbehavior, and job performance: A test of the mediatingeffects of  identification and leader-member exchange. Journal of  rganizational Behavior; 30:1103-1126.
    • Yousef, D.A. (2001). “Islamic Work Ethic a Moderator between Organizational Commitment and Job Satisfaction in a Cross-Cultural Context”. Personnel Review. Vol. 30, No. 2: 152-165.
    • Zeinabadi H, Salehi K. (2011). Role of procedural justice, trust, job satisfaction, and organizational commitment in organizational citizenship behavior (OCB) of teachers: proposing a modified social exchange model. Procedia-Socialand Behavioral Sciences; 29: 1472-81.
    • Zinnbaure, B. J., Kenneth, I. Pargament, B. C., Mark S.R., Eric, M. B., Timothy G.